Usuwanie zmian skórnych – jakie zabiegi wybrać?

Lasery, elektrokoagulacja, krioterapia, plazma azotowa, czy chirurgia - Jakie metody wybrać, aby usunąć zmiany skórne.

Usuwanie znamion skórnych bywa konieczne lub wskazane. Czasem istnieje podejrzenie nowotworu i ryzyko zezłośliwienia lub – gdy dermatoza ma podłoże wirusowe – rozprzestrzeniania się jej na inne obszary ciała. Najczęściej jednak zmiana po prostu obniża jakość życia ze względu na ból, dyskomfort czy nieestetyczny wygląd. Obecnie istnieje wiele metod usuwania zmian skórnych, a po skalpel z reguły sięga się w ostateczności.

Usuwanie znamion skórnych – rozpoznanie i wskazania 

Po zauważeniu zmiany skórnej w pierwszym kroku najlepiej skonsultować się z dermatologiem. Samodzielna ocena nie zastąpi badania i diagnozy wydanej przez specjalistę, nawet jeśli znamię wydaje się zwyczajnym pieprzykiem, włókniakiem czy brodawką. Lekarz ogląda skórę w powiększeniu (za pomocą dermatoskopu lub wideodermatoskopu) i dzięki temu wstępnie odróżnia zmianę łagodną od potencjalnie niebezpiecznej.

Gdy zwykła zmiana barwnikowa okazuje się niebezpieczna

Część zmian skórnych ma jedynie charakter estetyczny, ale niektóre są objawem poważnej choroby. Najgroźniejszy nowotwór skóry: czerniak wciąż diagnozowany jest zbyt późno, przez co śmiertelność sięga 30–40% pacjentów. Tymczasem jego wczesne rozpoznanie i usunięcie daje ponad 90% szans na pełne wyleczenie.

Gdy lekarz ma wątpliwości diagnostyczne, zwykle decyduje o chirurgicznym wycięciu zmiany (zabiegu nie należy się obawiać – jest wykonywany w znieczuleniu miejscowym i bezbolesny). Niezbędne jest wykonanie badania histopatologicznego, które pozwala wykluczyć lub potwierdzić czerniaka.Czujność powinny budzić zwłaszcza takie cechy zmiany jak asymetryczność, nierówne i postrzępione brzegi, zróżnicowana barwa, duża i (lub) powiększająca się średnica oraz uwypuklenie ponad poziom naskórka otaczającego zmianę.
P. Rutkowski i in., Cutaneous melanomas, s. 227

Poza tym znaczenie diagnostyki nie ogranicza się tylko do ryzyka nowotworu. Na przykład brodawki mogą się rozprzestrzeniać na ciele oraz powodować zakażenia u innych osób (zwłaszcza bliskich). Włókniaki i inne znamiona umiejscowione w miejscach narażonych na otarcia łatwo ulegają podrażnieniom, co sprzyja stanom zapalnym i krwawieniom. Z kolei torbiele czy kępki żółte mogą powodować dyskomfort fizyczny lub zaburzać funkcjonowanie, np. ograniczać pole widzenia.

Usuwanie znamion i pieprzyków – wybór metody

Po konsultacji lekarskiej i rozpoznaniu zmiany przychodzi czas na decyzję o jej usunięciu lub pozostawieniu oraz wybór metody zabiegu, która zależy od rodzaju i specyfiki zmiany, jej lokalizacji oraz oczekiwanego efektu estetycznego. Dostępnych jest wiele technik usuwania zmian skórnych – od tradycyjnych interwencji chirurgicznych (np. łyżeczkowania) po nowoczesne technologie z zakresu medycyny estetycznej, takie jak plazma azotowa, lasery czy fale radiowe.

Usuwanie narośli skórnych plazmą

Plazma w medycynie estetycznej to technologia wykorzystująca zjawisko jonizacji gazów obecnych w powietrzu. Wygenerowane w ten sposób mikrowyładowania tworzą mały łuk elektryczny pojawiający się między końcówką głowicy urządzenia a powierzchnią skóry. Energia plazmy działa punktowo – prowadzi do odparowania skóry i koagulacji naczyń. Dzięki temu zabieg nie powoduje krwawienia ani uszkodzeń tkanek sąsiadujących ze zmianą. 

Wyjątkowo wysoką skuteczność plazmy obserwuje się w usuwaniu kępek żółtych umiejscowionych na powiekach (Xanthelasma). Najnowsze badania i obserwacje pokazują, że można w tym przypadku uzyskać nawet 100% skuteczności przy braku blizn, krótkim czasie rekonwalescencji i minimalnym ryzyku skutków ubocznych. 

Plazmę wykorzystuje się także w terapii blizn przerostowych i zanikowych (m.in. po trądziku, zapaleniu gruczołów łojowych, urazach). W 2022 roku na łamach „The Journal of Clinical Medicine” pojawiła się publikacja badaczy z włoskiego uniwersytetu „Luigi Vanvitelli” w Neapolu. Autorzy potwierdzili widoczne efekty (znaczącą poprawę estetyki) zabiegów plazmą w tego typu wskazaniach przy dobrej tolerancji i bez działań niepożądanych. 

Plazma znajduje obecnie zastosowanie zarówno w usuwaniu zmian, jak i w zabiegach liftingujących, odmładzających, np. jako mniej inwazyjna alternatywa blefaroplastyki (chirurgicznej korekty powiek).

Laserowe usuwanie zmian skórnych

Laser to urządzenie wytwarzające wiązkę światła o ściśle określonej długości fali i spójności, równoległości i monochromatyczności. Dzięki tym właściwościom promieniowanie laserowe działa precyzyjnie, co pozwala na jego zastosowanie w medycynie – od cięcia czy odparowywania tkanek po wybiórcze oddziaływanie na barwniki w skórze. W kontakcie z tkanką wiązka lasera ulega odbiciu, rozproszeniu, transmisji lub absorpcji. Zjawiska te powodują efekty fotochemiczne lub biostymulacyjne, które podstawą terapeutycznego działania laserów. Mówiąc prościej, energia świetlna zostaje zamieniona na energię cieplną, która niszczy strukturę zmiany.

Za pomocą laserów usuwa się przede wszystkim zmiany barwnikowe (pieprzyki, znamiona) i hiperpigmentacyjne, m.in. plamy soczewicowate, piegi, plamy koloru kawy z mlekiem, ostudy, znamiona Beckera oraz Ota i Ito, a także poikilodermia Civatte’a. 

Zależnie od wskazań wykorzystuje się m.in.:

• Lasery ciała stałego, a zwłaszcza:
  • Laser neodymowo-yagowy Nd:Yag -Wytwarza światło o długości fali 1064 lub 532 nm, które dociera na różne głębokości skóry, w tym bardzo głęboko. Krótkie impulsy o dużej energii pozwalają skutecznie usuwać przebarwienia takie jak plamy posłoneczne, piegi czy plamy typu „café au lait”.
  • Laser erbowo-yagowy Er:Yag – Emituje wiązkę o długości fali 2940 nm i działa w głębszych warstwach skóry, bez naruszania jej powierzchni. Stosuje się go m.in. w terapii znamion naskórkowych i melasmy.
  • Laser KTP o długości fali 532 nm, wykorzystujący kryształy potasowo-tytanowo-fosforowe, który znajduje zastosowanie w terapii zmian barwnikowych i posłonecznych.

• Lasery diodowe o długości fali 760, 808 i 810 nm do usuwania przebarwień.
• Światło IPL (Intense Pulse Light) i jego nową generację – CPL (Calibrated Pulse Light). Urządzenia IPL i CPL emitują fale świetlne o różnych długościach, które są pochłaniane przez barwniki w skórze, takie jak melanina czy hemoglobina. Dzięki temu energia działa tylko na wybrane komórki, powodując ich kontrolowane uszkodzenie bez naruszania otaczających tkanek.

Laseroterapia jest metodą mało inwazyjną (wymaga krótkiego rekonwalescencji), ale do wykonania zabiegu mogą istnieć przeciwwskazania.

Laserowe usuwanie brodawek skórnych

Technologię laserową wykorzystuje się obecnie również do usuwania brodawek, a zabiegi tego typu stanowią alternatywę dla tradycyjnych metod, czyli krioterapii, elektrokoagulacji i chirurgicznego usuwania zmian skórnych.

• Krioterapia polega na niszczeniu zmian skórnych za pomocą ciekłego azotu o temperaturze –196°C. Zmrożenie tkanki prowadzi do jej zniszczenia, ale zabieg zwykle wymaga kilku powtórzeń. Jest również bolesny i wiąże się z ryzykiem powstania pęcherzy lub przebarwień.
• Elektrokoagulacja wykorzystuje prąd elektryczny do wytworzenia ciepła, które niszczy wirusa w naskórku, nie uszkadzając przy tym głębszych warstw skóry. Zabieg wykonuje się sondą kulkową, co pozwala precyzyjnie usuwać zmiany i zmniejsza ryzyko powstania blizn.
• Chirurgiczne usuwanie polega na wycięciu zmiany skórnej z niewielkim marginesem zdrowej tkanki. Może być wykonane m.in. skalpelem, dłutem lub za pomocą łyżeczkowania, czasem połączonego z kauteryzacją (przyżeganiem), która zamyka ranę i ogranicza krwawienie.

Laserowe usuwanie zmian jest zabiegiem bezbolesnym. Pacjenci dobrze tolerują tę metodę, a lekarze mogą ją stosować nawet w przypadku rozległych zmian. Terapia zapewnia dobre efekty estetyczne, o czym świadczą badania potwierdzające m.in. 80% skuteczności lasera KTP w usuwaniu brodawek przy niewielkim dyskomforcie. 

Z badań i obserwacji wynika, że wirus HPV (wirus brodawczaka ludzkiego, przyczyna powstawania brodawek) reaguje silniej na zabiegi ciepłem niż zimnem, dlatego laseroterapia może być skuteczniejsza od krioterapii. Chirurgiczne usuwanie zmian, zwłaszcza w przypadku brodawek podeszwowych, nie jest natomiast zalecane jako pierwsza metoda terapeutyczna, ponieważ jest inwazyjna i bolesna oraz zwiąże się z dużym ryzykiem nawrotu i powstawania blizny.

Jak usunąć zmiany skórne?

Jakie zabiegi na zmiany skórne zastosować, powinien zdecydować bądź doradzić dermatolog, onkolog lub lekarz medycyny estetycznej (jeżeli zmiana nie budzi wątpliwości diagnostycznych). W większości przypadków specjalista przedstawia pacjentowi kilka metod do wyboru wraz ze wskazaniem ich wad i zalet oraz rekomendacją najkorzystniejszej.

Największej czujności i ostrożności wymaga usuwanie pieprzyków. Przed decyzją o zabiegu zaleca się zbadać znamiona barwnikowe dermatoskopem w celu wykluczenia podejrzenia czerniaka. W przypadku wątpliwości najlepiej zastosować metodę chirurgiczną, która jako jedyna pozwala wykonać badania histopatologiczne.

FAQ:

1. Jakimi metodami można usuwać zmiany skórne?

Zmiany skórne usuwa się różnymi metodami, m.in. za pomocą laserów, plazmy azotowej, krioterapii (zamrażania) czy elektrokoagulacji (prądu). Wciąż częstym rozwiązaniem jest także chirurgiczne usuwanie znamion. Wybór zależy od rodzaju zmiany, zaleceń lekarza i preferencji pacjenta.

2. Jakie są wskazania do chirurgicznego usuwania zmian skórnych?

Chirurgiczne usuwanie znamion wykonuje się najczęściej przy podejrzeniu nowotworu lub innych wątpliwościach diagnostycznych (gdy konieczne jest badanie histopatologiczne) oraz gdy zmiany są rozległe bądź głębokie. Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu miejscowym.

3. Jak wygląda rekonwalescencja po laserowym usuwaniu zmian skórnych?

Po zabiegu skóra goi się zwykle kilka, kilkanaście dni. W tym czasie należy unikać m.in. długich kąpieli czy ekspozycji na promienie słonecznych oraz stosować kremy ochronne i pielęgnację zaleconą przez lekarza.